Η επεμβατική λειτουργική αξιολόγηση της στεφανιαίας επικαρδιακής κυκλοφορίας και μικροκυκλοφορίας είναι εξαιρετικά σημαντική για την κατανόηση της λειτουργικής και αιμοδυναμικής επίδρασης των στενώσεων στις στεφανιαίες αρτηρίες και τη ροή του αίματος εντός αυτών. Η διενέργεια των συγκεκριμένων δοκιμασιών συμβάλει σημαντικά στη σωστή, έγκαιρη και ακριβή διάγνωση και θεραπεία της στεφανιαίας νόσου.
Ειδικότερα, οι μελέτες κλασματικής εφεδρείας ροής σε συνθήκες μέγιστης υπεραιμίας (Fractional Flow Reserve – FFR), οι μελέτες ηρεμίας (Resting Full Cycle Ratio – RFR και Instantaneous wave-Free Ratio – iFR), ο δείκτης στεφανιαίας εφεδρείας ροής (Coronary Flow Reserve – CFR) και ο δείκτης μικροαγγειακών αντιστάσεων (Index of Microcirculatory Resistance – IMR) αποτελούν τις πιο συχνά χρησιμοποιούμενες τεχνικές λειτουργικής μελέτης των στεφανιαίων αγγείων και του στεφανιαίου μικροαγγειακού δικτύου.
Τι είναι η μελέτη κλασματικής εφεδρείας ροής (Fractional Flow Reserve – FFR);
Η εξέταση κλασματικής εφεδρείας ροής (FFR) είναι μια επεμβατική λειτουργική μέθοδος που αξιολογεί την επίδραση των υποκείμενων στενώσεων στις στεφανιαίες αρτηρίες στη συνολική ροή του αίματος εντός αυτών. Η μελέτη FFR δείχνει πόσο μειωμένη είναι η ροή του αίματος εντός μιας συγκεκριμένης στεφανιαίας αρτηρίας λόγω μιας υποκείμενης στένωσης σε σύγκριση με τη φυσιολογική ροή αίματος ένα δεν υπήρχε η συγκεκριμένη στένωση. Συγκεκριμένα, μια τιμή FFR 0.75 σημαίνει ότι η στένωση μειώνει τη ροή του αίματος κατά 25% σε σχέση με τη φυσιολογική ροή αίματος εάν δεν υπήρχε η στένωση.
Η διενέργεια της δοκιμασίας βασίζεται στη τοποθέτηση ειδικού οδηγού σύρματος που διαθέτει αισθητήρα πίεσης και θερμοκρασίας εντός της στεφανιαίας αρτηρίας και εν συνεχεία την ενδοφλέβια χορήγηση ενός ειδικού φαρμάκου, της αδενοσίνης, που προκαλεί συνθήκες υπεραιμίας και stress στην καρδιά.
Η διάρκεια της έγχυσης του φαρμάκου είναι περίπου 2 λεπτά και κατά τη διάρκειά της ενδέχεται να προκληθεί αίσθημα ζέστης και καύσου στο στήθος, λαχάνιασμα και κεφαλαλγία-πονοκέφαλος. Τα συμπτώματα αυτά αποδράμουν άμεσα μετά τη διακοπή χορήγησης του φαρμάκου εντός μερικών δευτερολέπτων. Παθολογική τιμή θεωρείται η τιμή FFR: ≤ 0.80.
Τα τελευταία χρόνια η συγκεκριμένη δοκιμασία μπορεί να διενεργηθεί χωρίς τη χορήγηση αδενοσίνης, κάνοντας τη διαδικασία πιο γρήγορη και πιο ανεκτή για τον ασθενή. Πρόκειται για τις δοκιμασίες ηρεμίας όπως το iFR (Instantaneous Free Wave Ratio) και RFR (Resting Full Cycle Ratio) με παθολογική τιμή την τιμή ≤ 0.89.
Τι είναι η μελέτες Resting Full Cycle Ratio – RFR και Instantaneous Free Wave Ratio – iFR ;
Οι συγκεκριμένες μελέτες αποτελούν εναλλακτικές μεθόδους για την λειτουργική αξιολόγηση της ροής αίματος εντός των στεφανιαίων αρτηριών, η οποίες δεν απαιτούν τη χορήγηση αδενοσίνης. Και οι δύο δείκτες RFR και iFR μετριόνται κατά τη διάρκεια ηρεμίας, χωρίς την ανάγκη πρόκλησης υπεραιμίας μέσω της συστηματικής χορήγησης αδενοσίνης.
Κατά συνέπεια οι ασθενείς δεν υφίστανται την συστηματική επίδραση της αδενοσίνης και άρα αποφεύγουν τα δυσάρεστα συνοδά συμπτώματα όπως το αίσθημα φούντωσης, κεφαλαλγίας, το αίσθημα καύσου, το λαχάνιασμα και η δυσφορία στο στήθος. Παθολογική τιμή RFR και iFR είναι ≤ 0.89.
Η διαδικασία είναι συνήθως πιο γρήγορη και γενικά πολύ καλύτερα ανεκτή από τους ασθενείς, καθώς δεν προκαλεί τις παρενέργειες που σχετίζονται με την αδενοσίνη. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί πως σε 20% των περιπτώσεων υπάρχει αναντιστοιχία αναφορικά με τα αποτελέσματα των μελετών FFR και RFR/iFR, δηλαδή αρνητική για ισχαιμία μελέτη iFR/RFR και θετική μελέτη FFR ή αντίστροφα.
Τι είναι η μελέτη στεφανιαίας εφεδρείας ροής (Coronary Flow Reserve – CFR);
Με τη μελέτη της στεφανιαίας εφεδρείας ροής (Coronary Flow Reserve-CFR) πραγματοποιείται λειτουργική εκτίμηση της δυνατότητας ολόκληρου του στεφανιαίου δικτύου να αυξάνει τη ροή αίματος (blood perfusion) στην καρδιά κατά την αύξηση συνολικού καρδιακού έργου σε συνθήκες προσπάθειας. Η διαδικασία περιλαμβάνει την ενδοστεφανιαία χορήγηση φυσιολογικού ορού σε θερμοκρασία δωματίου στην ηρεμία και κατά τη διάρκεια της ενδοφλέβιας συστηματικής χορήγησης αδενοσίνης και της πρόκλησης μέγιστης υπεραιμίας
Το CFR υπολογίζεται με βάση τη σύγκριση της συνολικής ροής αίματος πριν και κατά τη διάρκεια της συστηματικής χορήγησης αδενοσίνης. Φυσιολογικά, το στεφανιαίο δίκτυο μπορεί να αυξήσει τη ροή αίματος πάνω από 2.5 φορές. Τιμές CFR ≤ 2.5 θεωρούνται παθολογικές και υποδηλώνουν πιθανή στεφανιαία μικροαγγειακή δυσλειτουργία
Τι είναι η μελέτη μικροαγγειακών αντιστάσεων (Index of Microcirculatory Resistance – IMR);
Η μέτρηση των μικροαγγειακών αντιστάσεων (Index of Microcirculatory Resistance – IMR) είναι μια μελέτη που συνδυάζεται συχνά με τη μελέτη CFR για την λειτουργική αξιολόγηση της στεφανιαίας μικροκυκλοφορίας.
Ενώ η μελέτη CFR αντικατοπτρίζει τη λειτουργία και του επικαρδιακού και του μικροαγγειακού στεφανιαίου δικτύου, η μελέτη IMR υπολογίζει τις αντιστάσεις αποκλειστικά στο μικροαγγειακό δίκτυο της καρδιάς, και είναι πιο ειδικός δείκτης λειτουργίας του στεφανιαίου μικροαγγειακού δικτύου.
Η διαδικασία περιλαμβάνει την ενδοστεφανιαία χορήγηση φυσιολογικού ορού σε θερμοκρασία δωματίου κατά τη διάρκεια της ενδοφλέβιας συστηματικής χορήγησης αδενοσίνης και της πρόκλησης μέγιστης υπεραιμίας. Με το σύστημα Coroventis υπάρχει η δυνατότητα μέτρησης συγχρόνως και των δύο δεικτών και του CFR και του IMR.
Τι είναι η μελέτη στεφανιαίας ενδοθηλιακής λειτουργίας – δοκιμασία πρόκλησης μετά από ενδοστεφανιαία χορήγηση ακετυλοχολίνης;
Πρόκειται για τη δοκιμασία εκλογής για τη διάγνωση της αγγειοσυσπαστικής στηθάγχης – δηλαδή του σοβαρού παράδοξου σπασμού των στεφανιαίων αγγείων. Κατά τη διάρκεια της δοκιμασίας χορηγείται ακετυλοχολίνη εντός των στεφανιαίων αγγείων, μια ουσία, που φυσιολογικά προκαλεί αγγειοδιαστολή των αγγείων της καρδιάς.
Ωστόσο, σε ασθενείς που πάσχουν από αγγειοσυσπαστική στηθάγχη, η ακετυλοχολίνη προκαλεί σοβαρό σπασμό των αγγείων με συνοδά συμπτώματα πόνου στο στήθος και παθολογικές -ισχαιμικές αλλαγές/αλλοιώσεις στο ηλεκτροκαρδιογράφημα. Η έγκαιρη διάγνωση της αγγειοσυσπαστικής στηθάγχης συνεπάγεται στοχευμένης ειδικής αντι-στηθαγχικής αγωγής με άμεση βελτίωση των συμπτωμάτων και της ποιότητας ζωής των συγκεκριμένων ασθενών.
Ο συνολικός χρόνος διενέργειας για όλες τις δοκιμασίες συμπεριλαμβανομένης και της διαγνωστικής στεφανιογραφίας δεν ξεπερνά τη 1 ώρα. Μετά το πέρας των δοκιμασιών ο ασθενής μπορεί να κινητοποιηθεί άμεσα.
Για τη διενέργεια των δοκιμασιών συνίσταται η διακοπή των αντιστηθαγχικών φαρμάκων 24-48 ώρες πριν τη διενέργεια της εξέτασης και η αποφυγή λήψης ροφημάτων που περιέχουν καφεΐνη για 24 ώρες.
Που διενεργούνται οι μελέτες λειτουργικής εκτίμησης της στεφανιαίας επικαρδιακής και μικροαγγειακής κυκλοφορίας;
Οι μελέτες FFR, RFR/iFR, CFR, IMR και η δοκιμασία πρόκλησης με ενδοστεφανιαία χορήγησης ακετυλοχολίνης πραγματοποιούνται στο αιμοδυναμικό εργαστήριο μετά τη διενέργεια συνήθως της διαγνωστικής στεφανιογραφίας σε εξειδικευμένα καρδιολογικά κέντρα και νοσοκομεία τα οποία διαθέτουν τον απαραίτητο εξοπλισμό και την ανάλογη εμπειρία για τις συγκεκριμένες επεμβατικές διαγνωστικές εξετάσεις. Τα κέντρα αυτά διαθέτουν τον απαραίτητο τεχνολογικό εξοπλισμό και εξειδικευμένο προσωπικό που διαθέτει την απαραίτητη εμπειρία και γνώσεις για την εκτέλεση και ερμηνεία των συγκεκριμένων μελετών.
Υπάρχουν επιπλοκές στις εξετάσεις;
Οι μελέτες FFR, RFR/iFR, CFR, IMR και η δοκιμασία πρόκλησης με ακετυλοχολίνη γενικά θεωρούνται ασφαλείς, αν και ενδέχεται να υπάρξουν κάποιες παρενέργειες. Κατά τη διάρκεια της χορήγησης αδενοσίνης, μπορεί να προκληθεί αίσθημα καύσου στο στήθος, ζέστης, λαχάνιασμα ή κεφαλαλγία, ενώ μετά την ενδοστεφανιαία χορήγηση ακετυλοχολίνης μπορεί να προκληθούν παροδικές διαταραχές του καρδιακού ρυθμού, διαταραχές αγωγιμότητας με βραδυκαρδία και φυσικά σπασμός των στεφανιαίων αγγείων με πόνο στο στήθος.
Οι περισσότερες παρενέργειες είναι αυτοπεριοριζόμενες και συνήθως υποχωρούν άμεσα μετά τη διακοπή της χορήγησης του φαρμάκου (αδενοσίνη και ακετυλοχολίνη) ενώ μετά την πρόκληση αγγειόσπασμου χορηγούνται ενδοστεφανιαία νιτρώδη με τα οποία λύνεται ο προκληθείς από την ακετυλοχολίνη σπασμός, ενώ υποχωρούν και τα συνοδά συμπτώματα προκάρδιου άλγους
Ποιο είναι το κόστος των εξετάσεων;
Το τελικό κόστος των συγκεκριμένων εξετάσεων ποικίλει και μπορεί να επηρεαστεί από τον χρησιμοποιούμενο εξοπλισμό, τις υπηρεσίες που παρέχονται και άλλους παράγοντες.
Συνοπτικά, οι μελέτες FFR, RFR/iFR, CFR, IMR και η δοκιμασία πρόκλησης με ακευτολοχολίνη είναι πολύτιμα εργαλεία για την ακριβή αξιολόγηση της στεφανιαίας επικαρδιακής κυκλοφορίας και μικροκυκλοφορίας, και της ενδοθηλιακής λειτουργίας παρέχοντας σημαντικές πληροφορίες που είναι απαραίτητες για την κατάλληλη διάγνωση και θεραπεία της στεφανιαίας νόσου και των συμπτωμάτων στηθάγχης.
